وب 3 چیست و چگونه کار می‌کند + مزایا و کاربردها

بی‌شک تولد شبکه جهانی وب و اینترنت نقش بسیار مهمی در جهانی که امروز آن را می‌شناسیم داشته است. این بستر کمک‌های زیادی به ما در زمینه اشتراک‌گذاری اطلاعات، ثبت داده‌ها، آموزش، سرگرمی و… کرده است. همچنین وجود نهاد‌ها، سازمان‌ها، ارگان‌ها و سایر بخش‌ها در توسعه زیرساخت اینترنتی که امروزه می‌بینیم و افراد زیادی همه‌روزه از آن استفاده می‌کنند نقش داشته‌اند. وجود همین شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ مثل متا (فیسبوک سابق)، گوگل، مایکروسافت و… تبدیل به‌نوعی معضل برای کاربران شده‌اند چرا که آن‌ها هستند که تعیین می‌کنند چه افرادی می‌توانند از این بستر و خدمات بهره ببرند و چه افرادی نمی‌توانند.

وب ۳ یا Web3 برای پاسخ به این نقصان پا به عرصه وجود گذاشته است. وب ۳ پا را جای پا بستری گذاشته است که بزرگان حوزه تکنولوژی از آن پشتیبانی می‌کنند و وب ۳ در این راستا از تمرکززدایی استقبال می‌کند و همه‌روزه توسط کاربرانش توسعه داده و اداره می‌شود. اگر برای شما هم این سؤال پیش آمده است که وب ۳ چیست بهتر است برای آشنایی با Web 3.0 تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

وب ۱ چیست؟

بسیاری از افراد فکر می‌کنند بستر وب از ابتدا به‌صورت آن چیزی که امروز مشاهده می‌کنیم بوده و تمامی امکانات و ویژگی‌ها آن در دسترس بوده است؛ اما درواقع موضوع پیچیده‌تر از این مسائل است و پیشرفت به عمل آمده در این حوزه در برهه‌های زمانی متفاوت به دست آمده است. اولین بخش تاریخچه وب به وب نسخه یک یا همان Web 1.0 مربوط می‌شود.

در سال ۱۹۸۹ و در موسسه CERN ژنو، «تیم برنرز-لی» سخت مشغول کار روی پروتکل‌هایی بود که ایده شبکه جهانی وب را به وجود آورد. این ایده (وب ۱) در نهایت بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۴ اجرایی بود. وب ۱ در حقیقت شامل وب سایت‌های استاتیک می‌شد که توسط کمپانی‌ها اداره می‌شد و ارتباط کاربران با یک دیگر در آن نزدیک به صفر بود و به وب «فقط خواندنی» مشهور است.

وب ۲ چیست؟

برای پاسخ به این سؤال که وب 3 چیست بهتر است آشنایی خوبی با نسخه قبلی آن یعنی وب ۲ داشته باشیم. عصر وب ۲ از سال ۲۰۰۴ با ظهور پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی آَغاز شد. در حقیقت از بستر «فقط خواندنی» وب ۱ به بستر «خواندنی-نوشتنی» وب ۲ منتقل شده بودیم.

به عبارتی دیگر در این نسخه از وب، شرکت‌ها و کمپانی‌های بزرگ به‌جای تولید محتوای مستقیم برای کاربران، دست به طراحی پلتفرم‌هایی زدند که به‌واسطه آن‌ها کاربران توانایی تولید محتوا داشته باشند و حتی بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. همچنین در وب ۲ مدل درآمدزایی مبتنی بر تبلیغات به وجود آمد و این در حالی بود که علی‌رغم تولید محتوا توسط کاربران، تملکی روی آن نداشتند و از درآمدزایی آن سودی نمی‌بردند.

وب ۳ چیست؟

وب ۳ عنوان «وب معنایی» را به دوش می‌کشد و تعامل کاربر با آن از «خواندنی-نوشتنی» در وب ۲ به «خواندنی-نوشتنی-اجرا/تملک» تبدیل شده است و عصری است (از سال ۲۰۱۰ به بعد) که اشاره به آینده وب دارد. هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی کامپیوترها را قادر می‌سازد تا داده‌ها را به همان روشی تجزیه‌وتحلیل کند که انسان انجام می‌دهد. نتیجه این امر تولید و توزیع هوشمند محتوا ارزشمند با توجه به نیازهای کاربران خواهد بود. چندین تفاوت کلیدی بین وب ۲ و وب ۳ وجود دارد اما اصلی‌ترین این تفاوت‌ها مربوط به تمرکززدایی می‌شود.

توسعه دهندگان وب ۳ به‌ندرت برنامه‌های خود را روی یک سرور یا یک دیتا بیس مستقر می‌کنند. در عوض برنامه‌های وب ۳ روی شبکه غیرمتمرکز بلاکچین، شبکه‌های غیرمتمرکز از چندین نود یا گره همتا به همتا یا ترکیبی از این دو ساخته می‌شوند. این برنامه‌ها به‌عنوان برنامه‌های غیرمتمرکز شناخته می‌شوند و توسعه دهندگان برای ارائه خدمات با کیفیت بالاتر برای ایجاد یک شبکه غیرمتمرکز پایدار، پاداش دریافت می‌کنند.

مزایا و معایب وب 3

با اینکه تمام ویژگی‌های وب ۳ در یک دسته‌بندی و طبقه‌بندی مشخص قرار نمی‌گیرند اما از مزایای وب ۳ می‌توان به ویژگی‌های زیر اشاره کرد.

مالکیت

وب ۳ اختیار مالکیت انواع دارایی‌های دیجیتال را در اختیار شما قرار می‌دهد. برای درک بهتر این موضوع از یک مثال استفاده می‌کنیم. فکر کنید در یک بازی آنلاین در بستر وب ۲ مشغول بازی هستید و اقدام به خرید آیتمی درون برنامه‌ای (مثل لباس برای شخصیت بازی) می‌کنید. هر زمان که بازی‌ساز تمایل داشته باشد، می‌تواند دسترسی شما را به بازی محدود کند.

همچنین اگر دست از بازی کردن بکشید، هزینه صرف شده برای بازی به‌نوعی از بین می‌رود؛ اما در بستر بازی‌های متاورسی در وب ۳ تمامی آیتم‌های بازی به‌صورت توکن‌های غیرقابل‌معاوضه NFT ساخته می‌شوند و هیچ‌کس حتی سازنده بازی نمی‌تواند اختیار آن را از دست شما خارج کند. حتی وقتی که بخواهید از بازی‌ کردن دست بکشید، می‌توان آیتم بازی را در قالب یک توکن NFT به فروش بگذارید.

مقاومت در برابر سانسور

در وب ۳، داده‌ها روی بستر بلاکچین قرار دارند. این موضوع به این معناست که اگر قصد ترک پلتفرمی را داشته باشید، به‌راحتی مي‌توانید به رابط دیگری برای ارائه داده‌هایتان متصل شوید که با ارزش‌های شما هم سو است. این در حالی است که وب ۲ از کاربرانش می‌خواهد تا با اعتماد به پلتفرم‌ها به قوانین حاکم بر آن پلتفرم احترام بگذارند و این موضوع در بسیاری از موارد موجب نقض اساسی حقوق استفاده‌کنندگان از آن پلتفرم می‌شود.

احراز هویت

برای استفاده از هر پلتفرم، نیاز به افتتاح حساب و وارد کردن داده‌های شخصی و گاهی خصوصی‌مان در آن پلتفرم‌ داریم. حتما بسیاری از شما اکانت‌هایی در انواع شبکه‌های اجتماعی و پلتفرم‌ها مثل یوتیوب، اینستاگرام و… دارید. علاوه بر مشکلات موجود در هنگام احراز هویت و فاش شدن داده‌های شخصی کاربران، این امکان در دست شرکت‌‌های کنترل‌ کننده این دست از بسترها وجود دارد که با یک کلیک، شما را از دسترسی به این پلتفرم‌های محروم کنند. وب ۳ این مشکلات را با اجازه دادن به شما برای کنترل هویت دیجیتال خود با آدرس اتریوم و پروفایل ENS حل می‌کند. استفاده از آدرس اتریوم یک ورود واحد در سراسر پلتفرم‌ها برای شما ایجاد می‌کند که امن، ناشناس و مقاوم در برابر سانسور است.

پرداخت وجه بدون مشکل

زیرساخت‌های پرداخت در شبکه Web2 به بانک‌ها و پردازش کننده‌های مالی متکی است و همین موضوع موجب می‌شود تا افرادی که حساب بانکی ندارند یا کشور‌های که تحت انواع محدودیت‌های مالی مثل تحریم‌ها هستند نتوانند به‌درستی از زیرساخت‌های مالی این شبکه بهره‌مند شوند. وب ۳ از توکن‌هایی مثل اتریوم برای ارسال مستقیم پول استفاده می‌کند و نیازی به شخص ثالثی وجود ندارد.

از معیاب وب ۳ می‌توان به در دسترس نبودن آن اشاره کرد. با اینکه شروع فعالیت در بستر‌های وب ۳ هزینه چندانی ندارد اما همچنان هزینه تراکنش‌ها برای جوامع در حال توسعه بالاست و کاربردی بودن این بستر را سخت می‌کند. با اینکه اتریوم با به‌روزرسانی لایه ۲ خود توانست از این مشکل کم کند اما در هر صورت، بسیاری از پلتفرم‌های وب ۳ از این مشکل رنج می‌برند.

تجربه کاربری نیز یکی دیگر از مشکلات وب ۳ است. موانع فنی برای ورود و استفاده از وب ۳ زیاد است و کاربران باید درک بالایی از موارد امنیتی داشته باشند و با رابط‌های کاربری غیرمعمول دست‌وپنجه نرم کنند و برای کاربردی‌تر شدن وب ۳، نیاز به بهتر شدن این موارد داریم.

برنامه‌ها و سرویس‌های مبتنی بر وب ۳

از دیگر ویژگی‌های وب ۳ در تلفیق با شبکه بلاکچین ارائه محیطی برای سرویس‌ها و برنامه‌ها متفاوت است. از سرویس‌های مبتنی بر وب ۳ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

توکن‌های غیرقابل معاوضه (NFT)

NFTها توکن‌هایی هستند که با یک هش کریپتوگرافیک در شبکه بلاکچین ذخیره می‌شوند. هر توکن NFT خاص و منحصربه‌فرد است.

DeFi

قطعا یکی از دسته‌های جذاب و آینده‌دار حاصل از وب ۳، امور مالی غیر متمرکز است. بلاکچین‌های غیرمتمرکز بستر اصلی پروژه‌های DeFi هستند که انجام امور مالی را بدون نیاز به نهاد‌های متمرکز مثل موسسات مالی و بانک‌ها میسر می‌کند.

dAppها

برنامه‌های غیر متمرکز یا همان dAppها، برنامه‌هایی هستند که روی بلاکچین ساخته می‌شوند و از قراردادهای هوشمند برای فعال کردن ارائه خدمات در یک رویکرد برنامه‌‌ای که در یک دفتر کل غیرقابل تغییر ثبت می‌شود استفاده می‌کنند.

پل‌های بین بلاکچینی

بلاکچین‌های مختلفی در دنیای وب ۳ وجود دارند که امکان درجه‌ای از همکاری بین آن‌ها مربوط به حوزه پل‌های بین بلاکچینی می‌شود.

DAOها

DAOها قرار است به طور بالقوه به نهاد‌های سازماندهی خدمات وب ۳ تبدیل شوند و ساختار و حاکمیتی را در یک بستر غیر متمرکز ایجاد کنند.

ارزهای دیجیتال وب 3

ارتباط وب ۳ با متاورس بسیار نزدیک است. از آنجایی که پلفترم‌هایی مثل فیس‌بوک و یوتیوب محصولاتی بودند که با پیشرفت تکنولوژي امکان آپلود دیتا و ذخیره‌سازی ابری را نهادینه کردند، متاورس نیز می‌تواند چهره‌ای از تکنولوژی بلاکچین باشد تا جایی که غول فیسبوک نام خود را به متا تغییر داد تا سیگنال تغییر این کمپانی را از یک شرکت وب ۲ به یکی از شرکت‌های پیشگام وب ۳ صادر کند. متاورس‌هایی مثل دسنترالند و سندباکس مجسم کننده صفات وب ۳ هستند.

این دنیای‌های مجازی کار خود را با ساخت تعداد مشخصی زمین یا LAND که امکان تغییر و حذف آن‌ها وجود ندارد شروع کردند. افراد می‌توانند اقدام به خرید این زمین‌ها کنند و کاربری آن را تبدیل به هر چیز که فکرش را بکنید از قبیل فروشگاه، انواع نمایشگاه، سرگرمی، مراکز خرید و… کنند.

ایده پشت سر این پروژه‌ها این است که همه‌چیز در این متاورس‌ها توسط مردم خریداری شده و اختیار آن تنها به خودشان تعلق دارد و فرد دیگری نمی‌تواند آن را دستخوش تغییر کند. به طور مثال در متاورس سند باکس، وقتی یک آیتم و ویژگی توسط کاربر ساخته می‌شود، حق مالکیت آن توسط یک توکن NFT به آن فرد خاص تعلق دارد و قابل خریدوفروش است. همچنین طبق لیست وب‌سایت Coinmarket کپ، رمزارزهایی مثل پولکادات، چین‌لینک، Filecoin، هلیوم، تتا نتورک و… از جمله رمزارزهای WEB 3.0 هستند.

کلام آخر

قطعا آشنایی با WEB 3.0 فرصت‌های زیادی را در اختیار سرمایه‌گذاران بازار کریپتوکارنسی می‌گذارد. اینترنت چیزی بود که با ابداع آن، سبک زندگی و بسیاری از مسائل بشر دگرگون شد. حال با گسترش هرچه سریع‌تر بلاکچین، مهم‌ترین ویژگی‌ آن یعنی غیرمتمرکز بودن به وب نیز منتقل شده است. به دلیل اینکه امروزه بسیاری از امور مهم زندگی‌ ما مثل تبادلات پولی و مالی توسط ارگان‌ها دولتی، موسسات مالی و بانک‌ها به‌صورت کامل کنترل می‌شود با استفاده ویژگی‌های وب جدید و تمرکززدایی آن می‌توان بستر‌ی سریع‌تر، به‌صرفه‌تر و امن‌تر برای انجام این امورات پیدا کرد.

همچنین انواع مشکلات مربوط به کسب‌وکارها و حق مالکیت در زمینه‌های مختلف به دلیل تمرکززدایی در وب ۳ حل می‌شود و کمتر شاهد پایمال شدن حقوق کاربران در این زمینه خواهیم بود. موضوع دیگر اینکه هنوز در ابتدای راه وب ۳ هستیم و این شبکه نوپا راه طولانی را برای استفاده آسان برای تمامی اقشار جامعه خواهد داشت. همان‌طور که قبلا ذکر شد، وجود پیچیدگی‌های فنی کار افرادی که تبحر لازم در استفاده از سیستم‌های پیشرفته را ندارند در وب ۳ دشوار کرده است و تا ارائه رابط‌های کاربری ساده‌سازی شده از طرف توسعه دهندگان، همه‌گیر شدن این دست پروژه‌ها کمی دور به نظر می‌رسد. برای دریافت

خدمات این مجموعه شامل خرید و فروش تتر، ووچر پرفکت مانی، دوج کوین و پرفکت مانی بوده که با طراحی محیط کاربری ساده، خرید بیت کوین بدون احراز هویت را به کاری راحت و لذت‌بخش تبدیل کرده است.